در سال‌های اخیر، برگزاری جشنواره‌هایی با عناوین جذاب و ریشه‌دار هم‌چون جشنواره توت‌فرنگی، جشنواره نیشکر و جشن خرمن در شهرستان بابلسر افزایش یافته است؛ جشن‌هایی که در ظاهر با هدف پاسداشت فرهنگ روستایی، حمایت از تولیدات محلی و رونق گردشگری برگزار می‌شوند، اما در عمل، بسیاری از آن‌ها از فقدان محتوا، هویت و کارکرد واقعی رنج می‌برند.

یکی از مهم‌ترین آسیب‌های این رویدادها، انحراف جدی از موضوع اصلی جشنواره است. در بسیاری از موارد، نمایشگاه‌های جانبی با بیش از پنجاه تا شصت غرفه برپا می‌شوند که تنها پنج تا ده غرفه آن ارتباطی مستقیم با موضوع جشنواره دارند و مابقی به فروش پوشاک، خوراکی‌ها و کالاهای عمومی و تکراری اختصاص یافته‌اند. این رویکرد، عملاً جشنواره را از یک رویداد فرهنگی ـ اقتصادی به بازارچه‌ای بی‌هویت و مقطعی تنزل می‌دهد.

در چنین شرایطی، نام «جشنواره» صرفاً بهانه‌ای برای جذب جمعیت و اجاره غرفه می‌شود و نه ابزاری برای معرفی ظرفیت‌های بومی. نتیجه این روند، تضعیف اعتماد عمومی، بی‌اعتبار شدن عنوان جشنواره و نادیده‌گرفتن تولیدکنندگان واقعی محلی است.

برای نمونه، در جشنواره توت‌فرنگی انتظار می‌رود محور اصلی برنامه‌ها بر معرفی این محصول و فرآورده‌های وابسته به آن استوار باشد؛ از عرضه مستقیم توت‌فرنگی تازه توسط کشاورزان گرفته تا فروش مربا، شربت، لواشک، دسر، محصولات خشک‌شده و دیگر مشتقات آن. چنین رویکردی نه‌تنها ارزش افزوده ایجاد می‌کند، بلکه باعث می‌شود بازدیدکننده با دستی پر، خاطره‌ای خوش و شناختی عمیق‌تر از ظرفیت‌های منطقه، جشنواره را ترک کند.

همین نگاه باید در جشنواره نیشکر نیز حاکم باشد؛ جایی که شیره نیشکر، فرآورده‌های سنتی، نوشیدنی‌ها، ابزارهای بومی برداشت و روش‌های فرآوری باید در کانون توجه قرار گیرند، نه غرفه‌های نامرتبطی که هیچ سنخیتی با هویت جشنواره ندارند.

در جشن خرمن نیز، نمایش آیین‌های برداشت محصول، معرفی ابزارهای سنتی کشاورزی، عرضه گندم، آرد محلی، نان‌های سنتی و مشارکت فعال روستاییان می‌تواند این جشن را به رویدادی زنده، آموزشی و هویت‌ساز تبدیل کند؛ نه مراسمی تشریفاتی و بی‌رمق.

بی‌تردید، مسئله اصلی نفس برگزاری جشنواره نیست، بلکه کیفیت، محتوا و هدف‌مندی آن است. تا زمانی که برنامه‌ریزی این رویدادها بر پایه درآمدزایی کوتاه‌مدت و غرفه‌فروشی استوار باشد، نه‌تنها کمکی به توسعه پایدار بابلسر نخواهد کرد، بلکه به مرور زمان، مفهوم جشنواره‌های بومی را از معنا تهی کرده و سرمایه اجتماعی را فرسوده خواهد ساخت.

جشنواره‌ها زمانی ارزشمندند که آینه‌ای از هویت، تولید و فرهنگ یک منطقه باشند؛ فرصتی برای پیوند میان کشاورز، تولیدکننده، گردشگر و شهروند. در غیر این صورت، تنها نامی پرطمطراق بر رویدادهایی کم‌اثر و فراموش‌شدنی خواهند بود.

                          پایان پیام
یادداشت از: حمیدرضا گل محمدی تواندشتی