گروه اندیشه: رییس مرکز بهداشت و درمان دانشگاه مازندران در یک یادداشت علمی- تحلیلی به تشریح علل ابتلا به افسردگی فصلی در فصل سرما و راه‌های پیشگیری و درمان آن پرداخت. به گزارش پایگاه خبری فجر شمال، شهرام کلانتری رییس مرکز بهداشت و درمان دانشگاه مازندران هم‌زمان با آغاز فصل سرما و شیوع بیماری افسردگی فصلی در کشور، در یک یادداشت علمی- تحلیلی به تشریح علل ابتلا به این بیماری و راه‌های پیشگیری و درمان آن پرداخت: افسردگی فصلی یا اختلال عاطفی فصلی(Seasonal affective disorder) که به اختصار SAD نامیده می‌شود. نوعی از افسردگی مرتبط با تغییر فصل است. این اختلال هر ساله تقریبا در زمان مشخصی آغاز شده و پایان می‌یابد. اگر شما هم مثل بیشتر افراد مبتلا به این اختلال باشید، علایم شما در پاییز آغاز شده و تا ماه‌های فصل زمستان ادامه پیدا می‌کند، این علایم باعث پایین‌آمدن سطح انرژی فرد شده و باعث می‌شود که خلق‌وخوی فرد بسیار ناپایدار باشد. البته شایان توجه است که افسردگی فصلی مختص فصل پاییز و زمستان نبوده و در دیگر فصول نیز دیده می‌شود.
وی در ادامه می افزاید: از مهم‌ترین علایم و نشانه‌های اختلال عاطفی فصلی می‌توان به احساس افسردگی در بیشتر اوقات روز«تقریبا هر روز»، از دست دادن علاقه به انجام کارهایی که پیش‌تر فرد از انجام دادن آن‌ها لذت می‌برد، پایین بودن سطح انرژی، اختلال خواب، تغییر در اشتها و وزن، احساس رخوت، تنبلی و یا بی‌قراری، اختلال تمرکز و احساس ناامیدی بی‌مصرفی و یا گناه اشاره کرد.
کلانتری به علت افسردگی فصل پاییز و زمستان می پردازد با ارایه این مطلب که علت اصلی بروز این اختلال مشخص نیست. برخی از عواملی که در بروز این حالت موثر هستند. ادامه می دهد: اولین عامل ساعت زیستی بدن(circadian rhythm) است، کاهش سطح نور خورشید در فصل پاییز و زمستان، ممکن است باعث ایجاد اختلال عاطفی فصلی زمستانه شود. کاهش میزان تابش نور خورشید ممکن است عملکرد ساعت زیستی بدن را مختل کرده و فرد احساس افسردگی داشته باشد.
وی به دومین عامل سطح سروتونین اشاره کرد و خاطرنشان کرد: در بدن کاهش میزان سروتونین به عنوان یکی از مواد شیمیایی و یا پیام‌رسان‌های عصبی مغز که روی خلق‌وخو اثر زیادی دارد، ممکن است در بروز اختلال عاطفی فصلی هم موثر باشد. از طرفی دیگر کاهش میزان نور خورشید باعث کاهش سطح سروتونین شده که همین عامل باعث تحریک بروز افسردگی می‌شود.
رییس مرکز بهداشت و درمان دانشگاه مازندران به سطح ملاتونین در بدن اشاره کردو اذعان داشت: تغییر فصل، تعادل سطح ملاتونین بدن را تغییر می‌دهد که خود عاملی مهم در الگوهای خواب و خلق‌وخوی فردی است.
وی به اثر بیماری کووید 19 روی افسردگی فصلی یا اختلال عاطفی فصلی اشاره کرد و افزود: علاوه بر عوامل خطر معمول، پاندمی و یا همه‌گیری جهانی کووید 19، امسال روی وقوع اختلال عاطفی فصلی تاثیر خواهد گذاشت. برخی از پژوهشگران معتقد هستند که این شرایط بر اثر استرس ناشی از بیماری کووید 19 حتی می‌تواند دایمی باشد. بیماری کووید 19 علاوه بر اثراتی که بر بدن می‌گذارد، باعث بروز تغییرات زیادی در زندگی افراد شده و برای عده زیادی استرس فراوانی را ایجاد کرده است. این شرایط برای افرادی با سابقه بیماری اختلال عاطفی فصلی نگرانی زیادی ایجاد کرده است.
کلانتری ادامه داد: خصوصا اگر این افراد در مناطقی با درصد شیوع بالا زندگی کنند. از آن‌جایی که کناره‌گیری اجتماعی یکی از شایع‌ترین نشانه‌های اختلال عاطفی فصلی است، پزشکان معتقدند که فاصله‌گذاری اجتماعی ممکن است خطر بروز این اختلال را در افراد مستعد بالاتر ببرد. در دوران شیوع کرونا، بسیاری از فعالیت‌های سرگرم‌کننده خارج از خانه تعطیل شده و بسیاری از افراد در خانه کار می‌کنند. افراد مدت زمان زیادی در خانه مانده و از محیط بیرون از خانه و فضای باز دور هستند. این روزها شعار در خانه بمانید تا در امان باشید، بسیار شنیده می‌شود، ولی در خانه ماندن فضای امنی برای افراد مبتلا به اختلال عاطفی فصلی ایجاد نمی‌کند.
رییس مرکز بهداشت و درمان دانشگاه مازندران به سبک زندگی و درمان‌های خانگی برای افسردگی فصلی اشاره کرد و ادامه داد: محیط اطراف خود را روشن‌تر و نورگیر‌تر نگه دارید: پرده‌ها را بکشید، شاخه‌های درختان که مانع از ورود نور به خانه می‌شوند را هرس کنید و از نور و چراغ مناسب در محیط خانه استفاده کنید. زمانی که در خانه و یا در محل کار هستید، نزدیک پنجره بنشینید.
کلانتری افزود: بیرون بروید، پیاده‌روی کنید، در پارک نزدیک خانه ناهار بخورید، روی نیمکت پارک نشسته و آفتاب بگیرید. حتی در روزهای سرد و بارانی هم بودن در فضای بیرون از خانه بسیار موثر است. پس بهتر است که تا دو ساعت بعد از برخواستن از خواب در هنگام صبح در فضای باز باشید.
وی با تاکید بر این موضوع که مرتب ورزش کنید، ادامه داد: ورزش کردن و دیگر انواع فعالیت‌های بدنی به کاهش استرس و اضطراب به عنوان دو عامل تشدید کننده علایم اختلال عاطفی فصلی کمک می‌کند. تناسب اندام داشتن، باعث می‌شود که فرد احساس بهتری در مورد خود داشته و خلق و خوی او هم بهبود زیادی پیدا کند
کلانتری در باره این موضوع که چه زمانی برای افسردگی فصلی باید به پزشک مراجعه کرد؟گفت: این‌که فرد روزهایی احساس خوبی نداشته باشد، بسیار طبیعی است. اما اگر این حالت ادامه داشته و بر اثر آن، فرد انگیزه لازم برای انجام کارهایی که پیش از این از انجام آن‌ها لذت می‌برده است را از دست بدهد، باید به پزشک مراجعه کند. لزوم مراجعه به پزشک زمانی اهمیت بیش‌تری پیدا می‌کند که الگوی خواب و اشتهای فرد تغییر کرده و فرد مدام احساس ناامیدی داشته و در مورد خودکشی فکر کند .
حمیدرضا گل محمدی تواندشتی
انتهای پیام