به گزارش پایگاه خبری فجرشمال، به نقل از روابط عمومی دانشگاه مازندران، حیدر جانعلیزاده چوببستی، دانشیار جامعهشناسی، در یک یادداشت تحلیلی جامعهشناختی به بیان ضرورتهای تبیین و ترویج منش اجتماعی شهید سلیمانی در تعلیم و تربیت و حکمرانی پرداخته است.
«بسم الله الرحمن الرحیم
و لاحول و لاقوه الا بالله العلی العظیم و صلی الله علی محمد المصطفی و علی آله الطّیّبین الطّاهرین المنتجبین سیّما بقیّهالله فی الارضین
ضرورتهای تبیین و ترویج منش اجتماعی شهید سلیمانی در تعلیم و تربیت و حکمرانی؛ تحلیلی جامعهشناختی
عنوان فوق، برآمده و برآیند دغدغه مربوط به ضرورتهای شناخت صحیح از ماهیت و معنای مفهوم منش اجتماعی سردار دلها و انجام تلاشی جامعهشناختی در فهم، تبیین و تحلیل کارکردها و فواید آن و پیادهسازی و به کاربندی و ترویج این منش در زندگی فردی و اجتماعی و به ویژه در دو حوزه بسیار مهم تعلیم و تربیت و مدیریت و حکومت و مملکتداری است.
در واقع، میتوان پرسید که آگاهییابی، آگاهیبخشی، بهکارگیری و ترویج منش اجتماعی شهید سلیمانی در زندگی فردی و اجتماعی، خاصه در نظام تعلیم و تربیت مدرسهای و دانشگاهی و نظام مدیریت، حکمرانی، حکومت و مملکتداری، چه ضرورتهایی دارد؟ چه نقشهای اجتماعی ایفا میکند؟ و با چه آثار و پیامدهای اجتماعی همراه است؟ آیا منش اجتماعی سردار دلها، متعلق به گذشته است و تاریخ مصرفش گذشته است؟ یا اینکه کاربردش و ضرورتش به امروز و الان زندگی مربوط میشود؟ یا اینکه، چنین منشی، برای آینده است و به کار آیندگان میآید؟ و یا اینکه، منش و سیره اجتماعی این شهید والامقام، هم برای دیروز، هم برای امروز و هم برای فردای جامعه و جهان زندگی است و حتی این ضرورتها، بیش از گذشته است و حتی بالاتر، ضرورتهایش برای امروز و فردای روابط اجتماعی در وجهی کثیر و کوثری، بیشتر و بیشتر احساس میشود؟ به نظر مبرهن است که پاسخ واقعی و حقیقی، این آخری است، حال اگر این آخری است، سؤال این است: چگونه؟
بنابراین نوشتار حاضر، تلاشی جامعهشناختی برای طرح این پرسشها و کوششی برای ارائه پاسخهای جامعه شناختی ـ دانشجویی درباره آن است البته با حفظ این گزاره و این اعتراف که این نوشتار و این بیان از نقص برخور دار است و قابل نقد و پالایش میتواند باشد.
منظور از منش اجتماعی سردار دلها، مجموعهای متشکل از نوع نگاه، اندیشه، بینش، خصایل، کردار، گفتار و افعال و کلیه حرکات و سکنات اجتماعی جا افتاده و به صورت عادتواره درآمده این شهید عزیز است. این مفهوم میتواند به کلیه جهتگیریها، خصلتها و کنشهای این شهید اشاره کند که جزء کارکتر و شخصیت وی شده و در زندگی فردی و اجتماعی ایشان، نمود عینی یافته است. در مثالی عینی و محسوس مثلاً میتوان به خاطره سردار علی دانشمند به نحوه رفتار ایشان در دوران دفاع مقدس مشاهده کرد.
جامعهشناسی مطالعه علمی ـ اخلاقی انسان در جامعه و جهان اجتماعی است. این رشته دانشگاهی، در واقع، نوعی بینش خاص یا ظرفیت و قابلیتی است که به مطالعه افراد در محیط اجتماعی و تأثیر متقابل آنها بر یکدیگر میپردازد. جامعهشناسی یک دیدگاه است، یعنی، شیوه تفکر، نگریستن به جهان و پژوهش درباره آن است. جامعهشناسی توجه خود را به انسان به منزله عضو جامعه متمرکز می کند (شارون، 1385: 15).
منظور از منش اجتماعی سردار دلها، مجموعهای متشکل از نوع نگاه، اندیشه، بینش، خصایل، کردار، گفتار و افعال و کلیه حرکات و سکنات اجتماعی جا افتاده و به صورت عادتواره درآمده این شهید عزیز است. این مفهوم میتواند به کلیه جهتگیریها، خصلتها و کنشهای این شهید اشاره کند که جزء کارکتر و شخصیت وی شده و در زندگی فردی و اجتماعی ایشان، نمود عینی یافته است. در مثالی عینی و محسوس مثلاً میتوان به خاطره سردار علی دانشمند به نحوه رفتار ایشان در دوران دفاع مقدس مشاهده کرد.
سردار علی دانشمند از همرزمان شهید سلیمانی درباره حاج قاسم میگوید که اوایل دوران دفاع مقدس و در حدود سالهای 62 یا 63 بود که حاج قاسم به همراه فرماندهان و مسئولان لشکر 41 ثارالله برای انجام مأموریتی به بندرعباس آمده بودند. بعد از اتمام جلساتشان و هماهنگی لازم در مورد نحوه چگونگی اعزام نیروهای هرمزگان و شهر بندرعباس به لشکر 41 ثارلله به عنوان نیروهای داوطلب، قرار شد برای استراحت به منزل ما بیایند و شب را آن جا بمانند و صبح عازم کرمان شوند.
پس از آمدن به منزل ما و پذیرایی مختصری، برایشان تشک و پتویی آوردیم تا استراحت کنند اما دیدم حاج قاسم میگوید: «اینها چیه؟ یعنی ما روی پتو و تشک گرم و نرم بخوابیم؟ نه همه اینها را جمع کنید، من فقط روی زمین و تنها با یک بالش میخوابم. در روزهایی که بچههای مردم در جبههها زیر توپ و خمپارهاند، من نمیتوانم اینجا در آسایش بخوابم.» این ویژگیهای شهید سلیمانی، از او دردانهای در دل ملت ایران ساخته بود.
اگر بخواهیم در کلامی کوتاه، گویا، بالنده و جامع تعریفی از منش اجتماعی شهید سردار سلیمانی ارائه کنیم، شاید بشود گفت او انسان الهی ـ اخلاقی و اجتماعی آزادهای است که انسان شدن، برخورداری از روابط اجتماعی مطلوب و خدایی شدن را معنا نمود؛ انسانی که خود را شناخت، خدا را شناخت، با خدا شد، با اخلاق گردید، از روابط اجتماعی متعادل و مطلوب آگاه و برخوردار گشت، عبادالله شد، متخلق به اخلاق رسولالله، علی ولیالله و حضرت زهرا حجت علی حججالله شد، مجاهد فی سبیلالله شد، در هشت سال دفاع مقدس، فرماندهی موفق و درخشانی از خود نشان داد، جریان و گروه تکفیری داعش را به خاک مذلت و نابودی کشاند، خادمالناس قربتا الیالله شد، حداکثر مجاهدت در ارائه خدمات اجتماعی را انجام و ارائه نمود، و از این طریق در مدار خدایی شدن قرار گرفت و بدین ترتیب، لزوم اصل شهید بودن را قبل از شهید شدن معنا نمود و عینیت بخشید و در نهایت به خدا رسید و الی الابد هچون همه شهیدان عندا ربهم یرزقون است.
چگونه شهید سلیمانی نزد میلیونها انسان آزاده، منصف و باشرافت ایران و بسیاری دیگر از مردم در سراسر جهان، محبوب گشت و سردار دلها شد و به تعبیر لقمان حکیم سلام الله، توانست در بهترین کاخها، که همانا قلب مردم است، زندگی نماید؟ به نظر این بدست نیامد، مگر با منش اجتماعی که خدا در آن حضوری تابان دارد؛ این به دست نیامد مگر با کسب فضایل اخلاقی، خاصه اخلاص اجتماعی «همان اصل اخلاقی طلایی که معنایش این است که آنچه برای خود میپسندی، برای دیگران هم پسند کند». افتخار سرداری دلها بدست نیامد، مگر با مجاهدت فی سبیلالله، مگر با عدالت نگری و عدالت ورزی، مگر باصداقت، مگر با امانتداری، مگر با شجاعتورزی، مگر با رحماء بینهم و اشداء علی الکفار، مگر با منش جذب حداکثری و دفع حداقلی، مگر با محبت ورزی، مگر با ایثارگری، مگر با حکمتمندی، مگر با تواضع و خیرخواهی و خیررسانی و بسیاری دیگر از مکارم اخلاقی، محبویت اجتماعی جهانی این سردار دل ها بدست نیامد، مگر با پرهیز از رذائل اخلاقی در روابط اجتماعی، مگر با دور شدن از: «منفعت زدگی، دنیازدگی، جناح زدگی، حسادتزدگی، سیاستزدگی، کینهتوزی، حرصورزی، ریاکاری، دروغ، و تهمت» و شاید بشود در یک کلام گفت، اینها حاصل نشد مگر با تقواورزی. شهید سلیمانی، در سایه تقوای الهی و تقوای اجتماعی و در پرتو بهرهمندی و استشمام از اکسیژن پاک و مصفای فرهنگ دفاع مقدس به نعمت عظیم محبوب عندالله، یرزق عند ربه، محبوب عندالناس، متنعم گشته است و با قرارگیری در این مدار، از خود و بواسطه ی چنین منشی، اثربخشیهای اجتماعی حیاتی، الگویی، عزت بخش و افتخارآمیزی را به یادگار گذاشته است. هم خدا دوستش دارد و هم مردم. شهید سلیمانی، محبوب همه آزادگان جهان اعم از دیروزی و امروزی و فردایی است.
https://www.farsnews.ir/hormozgan/news/14011011000711
. وَمَن یتَّقِ اللَّـهَ یجْعَل لَّهُ مَخْرَجًا ﴿2﴾ وَیرْزُقْهُ مِنْ حَیثُ لَا یحْتَسِبُ ۚ (ترجمه: و هر که تقوا پیشه کند خدا برای او راهی برای بیرونشدن از گرفتاریها قرار خواهد داد و از جایی که گمانش را ندارد روزیاش میدهد.)سوره طلاق/ 2-3
منش حاج قاسم شهید، الگویی رسا و تابان برای تحقق زندگی اجتماعی متعالی است؛ سیره سردار دلها، همچون فصل بهار را میماند که با آمدنش نوید رویش سبزههای امید، توفیق و آبادانی را میدهد و فضا را با وزش نسیم صبحگاهی روحبخشش همراه با شکوفهدهی و عطرافشانی گلهای زیبا، مصفا میسازد. بدین ترتیب، قابل استدلال است که ما در زندگی فردی و اجتماعی و بهویژه در نظام آموزشی و دانشگاهی و نیز نظام حکومتی و مدیریتی مان به چنین انسانها، چنین الگوها، چنین منشهایی نیاز مبرم داریم.
بدین ترتیب، میتوان فهمید که ضرورتهای تبیین منش سردار دلها، از کجا نشئت میگیرد؟ چرا فهم و تبیین و بکارگیری منش اجتماعی او برای امروز و فردای جامعه ما، مهم و حیاتی است؟ مضاف بر اینها و آنچه که ذکرش گذشت و علاوه بر اینکه، نوع و جنس منش اجتماعی سردار دلها به لحاظ تجارب به یادگار گذاشته و آموزههای عبرتآموز در حوزه نظامی و امنیتی کاربرد وافر و بسیار مؤثر دارد، به لحاظ اجتماعی ـ فرهنگی نیز، طرح کردن، پرداختن و توجه کردن به این پرسشها و تلاش برای پیدا کردن پاسخهای دقیق در این خصوص و مهمتر از همه، بهرهمندی بهینه از منش اجتماعی این شهید والامقام، میتواند با فواید فراوان دیگری از جمله موارد زیر همراه باشد:
تبیین، عملیسازی و گسترش بخشی منش اجتماعی سردار دلها مهم است چون این نوع منش، عامل موفق و متعالی در ایجاد، نگهداری و ترویج و توسعه وحدت اجتماعی، تعلق و تعهد به هویتهای مختلف ملی، دینی و انقلابی است. منش اجتماعی، بینش و شخصیت اجتماعیای که عملاً سردار دلها از خود به یادگار گذاشت و به جامعه و جهان هدیه و عرضه نمود؛ مایه انسجام انواع افراد با انواع سلایق، باعث وحدت انواع گروهها و اقشار اجتماعی متنوع شده است. او حلقه اتصال انواعی از روابط اجتماعی با جهتگیری مثبت شده است.
تبیین منش اجتماعی سردار دلها مهم است چون این نوع منش، ارزش و عظمت الگوگیری و اسوهسازی را داراست.
تبیین منش اجتماعی سردار دلها مهم است چون این نوع منش، کارآمدی مدیریت جهادی را برای عبور از بحرانهای به ظاهر لاینحل از خود به نمایش گذاشته است. بواسطه برخورداری از چنین منش و سیره او و یارانش توانستند فاجعه عظیمی به نام ویروس خطرناک گروه تکفیری داعش را زمینگیر نماید و به خاک مذلت بنشاند و بدین طریق، کارآمدی مدیریت جهادی را به رخ بکشد.
تبیین و بکارگیری منش اجتماعی سردار دلها مهم است چون این نوع منش، از مقبولیت و محبوبیت اجتماعی مردمی وسیع و عمیقی برخوردار است و لذا با اطمینان بیشتری می توان به سرمایهگذاری اجتماعی برای ایجاد و توسعه سرمایه اجتماعی از طریق آن مبادرت نمود و بدین سان به فرآوردههای اجتماعی مهم و مبرمی مثل تعالی مشارکت اجتماعی، رویش و افزایش اعتماد اجتماعی، رویش و افزایش احترام اجتماعی، رویش و افزایش عدالت اجتماعی، صداقت اجتماعی و نزاکت اجتماعی دست یافت.
تبیین، شاخص سازی و بکارگیری منش اجتماعی سردار دلها مهم است چون شیوه و معیار معتبری میتواند برای شایستهگزینی و شایستهسالاری در خیلی از عرصهها و ازجمله عرصه تعلیم و تربیت و حکمرانی، معیار کارآمدی برای رصد و ارزیابی خصایص و عملکرد اجتماعی ایفاکنندگان نقشهای آموزشی و مدیریتی باشد. تبیین، شاخصسازی و بکارگیری منش اجتماعی سردار دلها مهم است چون شیوه کارآمدی برای نشاندادن فاصله میان شعار و عمل است. واقعاً اگر بخواهیم با شاخصهای مبین منش اجتماعی سردار سلیمانی مثل اخلاص اجتماعی، مجاهدت، عدالتنگری و عدالت ورزی، صداقتمندی، امانتداری، رحماء بینهم و اشداء علی الکفار، جذب حداکثری و دفع حداقلی، محبتورزی، شجاعتورزی، ایثارگری، حکمت مداری، تواضع و خیرخواهی و خیر رسانی و بسیاری دیگر از مکارم اخلاقی، و پرهیز از رذائل اخلاقی در روابط اجتماعی، و دور شدن از خصلت های ناپسندی مثل منفعتزدگی، دنیازدگی، جناح زدگی، حسادتزدگی، سیاستزدگی، کینهتوزی، حرصورزی، ریاکاری، دروغ، تهمت به خودمان و به عالمان و حاکمانمان نمره بدهیم، صادقانه چه نمرهای می گیریم و چه نمرهای میدهیم؟
تبیین، شاخصسازی و بکارگیری منش اجتماعی سردار دلها مهم است چون معیار مناسبی برای بیان و تشخیص دوستی با شهدا و اهل بیت(ع) است.
تبیین، شاخصسازی و بکارگیری منش اجتماعی سردار دلها مهم است چون مسیر موفقی برای خو سازی، جامعهسازی و تمدنسازی است.
تبیین منش اجتماعی سردار دلها مهم است چون، شیوه مناسبی برای سیاستگذاری، برنامهریزی، اجرا و ارزیابی فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی مثبت و مفید و مؤثر است.
بدین ترتیب، اگر برحسب حدیث نبی خاتم (ص) فرمودند که «صنفان من امتی اذا صلحا صلحت امتی و اذا فسدا فسدت امتی، قیل من هما، قال: الفقهاء و الأمراء» (کنزالعمال، ج10، ص 191). دو گروه از امت من اگر صالح شوند، امتم صالح میشوند و اگر فاسد شوند، امتم فاسد میشوند. عرض شد ای رسول خدا آن دو گروه کدامند؟ فرمودند: عالمان و حاکمان.)، بخواهیم این همه برکات و عظمتهایی که از منش نبوی سردار شهید سلیمانی نصیب ایران و منطقه و جهان شده است را فهم و تببین و تحلیل کنیم و بپرسیم، این برکات حاصل چیست؟ پاسخش به نظر بر میگردد به صالح بودن سردار سلیمانی به عنوان عالمِ مدیرِ نخبه که هم در حرفه خود عالم و متخصص بود و هم در مدیریت و فرماندهی، سرآمد و خبره. البته تأیید می فرمایید که او فقط ابرژنرال نظامی خلاق و هوشمند و دانا و توانا نبود، بلکه هم معلمی خبره و هم مدیری توانا و هم دیپلماتی برجسته و موفق بوده است. او انسانی ذو فضایل و برخوردار از مهارتهای متکثر و متنوع بوده است. بنابراین اگر اعتقاد و اراده ای برای آبادی جامعه و جهان وجود دارد و اگر خواسته شود زمینه ظهور قطب عالم وجود، حضرت قائم آل محمد(ص) مهیا گردد، تربیت عالمان و حاکمان صالح و قرارگیری آنها در موقعیت تعلیم و تربیت و نیز موقعیت حکومت و مملکتداری، راه اصلی و مسیر تحقق و کسب این هدف متعالی است. سلام و صلوات خداوند و انبیا و اولیایش بر سردار دلها، شهید سلیمانی، که نمادی عینی و متعالی از عالمِ مدیر صالح بوده است.