آیین نوروز بیس شش (بیست و شش عیدماه) در مازندران سیاست و جامعه - فرهنگی، هنری - آیین زندگی، بهداشت و سلامت بزرگنمایی: کوهنشینان مازندرانی با فرا رسیدن نوروز بیس شش (۲۶ نوروزماه)، شامگاهان با گردآوردن بوتههای خشک گِهِن gehen آتش میافروزند. به گزارش پایگاه خبری فجر شمال، عیدماه 26 تبری، نوروز بیس شش (26 نوروزماه) در مازندران که به جشن مُردگان از آن، نام برده میشود در حقیقت، آیین و ارزشی مانا از نیاکان و پیشینیان این دیار است. آیین در مازندران هر حرکتی و هر کاری و هرگونه فعالیت، چه فردی و چه جمعی در هر جامعهای از یک سری آداب و آیین ویژه همان محدوده سرچشمه میگیرد. پس فرهنگ هر قوم و ملیتی را بایستی در آداب، آیین، مسایل دینی و مذهبی آن قوم و ملیت جستجو کرد. دودمان بشری از آغاز شکلگیری جامعه و اجتماعی شدن بشر و زندگی دستهجمعی، یکسری قانونهایی را تدوین کردهاند، که این قانونها بهصورت تدریجی شکلگرفته و تبار به تبار منتقل و به این صورت هماهنگ در آمده است که مجموعه این قوانین تدوینیافته را آداب و آیین نامگذاری کردهاند.مازندران مجموعه کوهستان، جنگل و جلگه، از دیرباز بخشی از خاک ایران بهشمار رفته و همه تبار و ساکنانش ایرانی بوده و از لحاظ نژاد، دین، زبان، آیین، آداب و سنن و آیینهای ملی با بقیه تیرهها هم مشترک بوده و هستند و دارای مردمی همساز با طبیعت زیبا، با بهرهگیری از جنگل سرسبز و دریا که همواره برای مردمان این دیار مظهر آرامش و مهربانی بوده است، زندگی میکردهاند. لذا این تبار مازندرانی دارای آیینهایی هستند که هرکدام از این آداب و آیین جای گفت و شنود و پژوهش فراوان دارد.- نوروز بیس شش (26 نوروزماه) در مازندرانکوهنشینان با فرا رسیدن نوروز بیس شش (26 نوروزماه) که به نوروز تبری معروف است، شامگاهان با گردآوردن بوتههای خشک گِهِن gehen آتش میافروزند. سالخوردگان کوهنشین بر این باورند که پیشینیان: 5 روز پیش از رسیدن نوروز یا سَرِشال، با افروختن آتش سال نو را به یکدیگر پیام میدادند تا خود را برای وهارجشن (بهارجشن) آماده کنند. مردم در این 5 روز میبایست خانه و سرای خویش را تمیز کرده و تن خویش و فرزندان را با آب پاک شسته، جامههای نو در برکرده و خوراک و خورش و شیرینی نوروزی آماده کنند. در چنین روز، شاه فریدون کیانی با مردم لارجان و دیگر ایرانیها، ضحاک ماردوش را در بُن دماوندکوه، داخل چاهی در تخت فریدون انداخت و به نوروز بار داد و در کیان بزرگان ایران که انجمن کرده بود، فریدون کلاه پادشاهی (کیانی) بر سر نهاد و آنچه را که از خزانه ضحاک گرفته بود، میان انجمن و مردم ستمدیده دهش کرد. مردم لارجان از آن زمان تاکنون به یادگار و یادمان آن روزگار آتش افروخته و جشن میگیرند.عامه مردم روستایی، اهالی جلگه، جنگل و کوهستان، با فرا رسیدن شب نوروز 26، به هنگام غروب به زیارتگاهها، امامزادهها و گورستانها رفته و با خواندن فاتحه، دادن خیرات و صدقه به خانه برگشته و به شادمانی و سور میپردازند، برخی برابر باور پیشینیان، پیش از شامگاه به گرمابه رفته و پس از شستشو جامه پاک و نو میپوشند و به هنگام نماز شام، قرآن میخوانند و به یاد درگذشتهگان خویش فاتحه میفرستند. در این شب از سوی خانواده زوما (Zuma)، داماد و عاروس (Aarus) عروس برای یکدیگر هدیه و صله فرستاده میشود. این آیین در میان خانوادههای کهن همچنان رواج دارد. نوروز بیس و شش زمانی بود که شالیها در اغلب جاها سر کشیده و خوشه بسته بود با خوشهبستن بوتههای شمالی، کشاورز شالیکار، بهعنوان سپاس و ستایش به درگاه خداوند، به فراخور حال و بضاعت خویش مبلغی به فقرا کمک میکرد.در شهر آمل در منطقه ییلاقی طوایف آملی خوشراش، شب 26 نوروزماه، مردی از اهالی سر تا پای خود را بهجز چشمانش با نمد میپوشاند و با دستیاری فرد دیگری وارد خانه های مردم شده و با رقص مخصوصی، زنگولههایی را که به لباسش آویزان کرده به صدا درمیآورد و اشعاری در وصف بهار و فرارسیدن آن میخواند که مایه نشاط و شادمانی مردم را فراهم میآورد.عید مردگان (آیین 26 نوروزماه) در سوادکوه بخشی از فرهنگ و سنتهای غنی این منطقه است. در این روز، خانوادهها به یاد عزیزان از دست رفته خود آیینی برگزار میکنند که در آن یاد و خاطره آنها زنده میشود. در این روز خانوادهها به قبور عزیزان خود رفته و با برگزاری آیینهای مختلف، یاد و خاطره آنها را گرامی میدارند.آیین نوروز بیس شش (بیست و شش عیدماه) در مازندران این آیین در بسیاری از مناطق روستایی کوهستانی و جلگهای استان مازندران نظیر بخش بندپی، شیخ موسی بابل، سوادکوه، ساری، آمل، قائمشهر بهشهر، نکا ، نور، جویبار، فریدونکنار و میاندورود و... برگزار میشود. در کنار این آیینهای معنوی، برگزاری کشتی سنتی لوچو با حضور پهلوانان محلی از بابل، بندپی، سوادکوه و مناطق اطراف، رنگی از افتخار، هیجان و رقابت سالم به جشن میبخشد.شهرستان های سوادکوه (در روستاها و مخصوصا مقبره امام زاده حسن)، شهرستان بابل (بخش بندپی شرقی و غربی) و شهرستان میاندورود (گهرباران و ساحل روستای برگه) از مناطق اصلی برگزاری آیین 26 نوروزماه به شمار می آیند. در غرب استانمازندران آیین سنتی (26 نوروز ماه) یا همان (جشن مردگان) به طور رسمی برگزار نمیشود، این ایین بیشتر در مناطق شرقی و میانی استان مازندران مانند بابل ، ساری ، امل، سوادکوه و... رواج دارد.در غرب استان مازندران مانند شهرستانهای نوشهر، چالوس و تنکابن آیینهای نوروزی با ویژگیهای خاص خود مانند نوروزخوانی، نوروزگاه، نمایشگاه صنایع دستی ، بازی های محلی و جشن های خانوادگی است که بیشتر به استقبال سال نو خورشیدی و نوروز ایرانی اختصاص دارد.به برنامههای رایج در آیین 26 نوروز ماه میتوان به دیدار اهل قبور و خیرات دادن (روشن کردن شمع،و فاتحه خوانی برای درگذشته ها)، مسابقه کشتیلوچو (بین پهلوانهای محلی در مناطق محلی سوادکوه، بابل و بندپی)، بازارچه های های محلی و آتش افروزی در ارتفاعها (به طور نمادین یاد اوری پیروزی ضحاک) و آیین های دینی مثل (قرائت قران و نذر در آرامگاه ها)، اشاره کرد.پژوهش از : حمیدرضا گلمحمدی تواندشتی منبع: سویه های نمایش در آیین ها و بازی های محلی مازندران فصل پنجم ص169 جمعه ۲۷ تير ۱۴۰۴ - ۱۳:۵۰:۲۳ ۶۴۳ بازدید منبع: پایگاه خبری فجر شمال کوهنشینان مازندران , نوروز بیس شش , (26 نوروزماه) , بوتههای خشک گِهِن , فجر شمال لینک کوتاه خبر: http://www.fajreshomal.ir/fa/News/33254/ فجر شمال