مقاله ای از بردیا توکلی، کارشناس ارشد مدیریت بازرگانی بین‌الملل
نقش روابط بین‌الملل در توسعه اقتصادی و جذب سرمایه‌گذاری در شهرداری‌ها
تفکر، اندیشه و دانشگاه
بزرگنمایی:
امروزه شهرداری‌ها نقشی فراتر از مدیریت خدمات عمومی؛ بلکه در مقام شریک اقتصادی و نماینده فرهنگی و حتی سیاسی در عرصه جهانی مطرح‌اند و این روند در ایران نیز با توجه به ظرفیت‌های تمدنی، اقتصادی و فرهنگی شهرها در حال شکل‌گیری است.
مقدمه:
روندهای شتابان جهانی شدن و رشد وابستگی متقابل جوامع در دهه‌های اخیر سبب شده‌اند که شهرها و به تبع آن، شهرداری‌ها، نه تنها نقش‌آفرینی صرفاً محلی را بر عهده نداشته، بلکه به بازیگران پرنفوذ و مؤثر در شبکه پیچیده روابط بین‌الملل بدل شوند. این تغییر پارادایم اهمیت تعریف و طراحی سیاست‌های شهری مبتنی بر دیپلماسی شهری و تعاملات بین‌الملل را آشکار می‌کند. امروزه شهرداری‌ها نقشی فراتر از مدیریت خدمات عمومی؛ بلکه در مقام شریک اقتصادی و نماینده فرهنگی و حتی سیاسی در عرصه جهانی مطرح‌اند و این روند در ایران نیز با توجه به ظرفیت‌های تمدنی، اقتصادی و فرهنگی شهرها در حال شکل‌گیری است. تمرکز بر دیپلماسی شهری و استفاده از ابزارهای روابط بین‌الملل مسیرهای جدیدی برای توسعه اقتصادی شهری، ارتقاء جایگاه بین‌المللی، جذب سرمایه‌گذاری خارجی و ایفای نقش فعال‌تر در شبکه‌های جهانی فراهم می‌سازد.
1. در این مقاله، با رویکردی تحلیلی و تطبیقی به بررسی جامع نقش روابط بین‌الملل به ویژه دیپلماسی شهری بر توسعه اقتصادی و جذب سرمایه‌گذاری در شهرداری‌ها، الزامات چارچوب حقوقی، شاخص‌های ارزیابی، مطالعات موردی شهرهای پیشرو و نیز تجربیات ایران پرداخته خواهد شد. ساختار مقاله شامل مبانی نظری و مفهومی، تحلیل چارچوب نهادی، مؤلفه‌های اقتصادی دیپلماسی شهری، راهبردهای عملیاتی جذب سرمایه، مروری بر تجربه‌نگاری جهانی و ملی و معرفی استانداردهای نگارش علمی و ارائه داده‌ها در قالب قالب‌های علمی است. مقاله با جمع‌بندی و ارائه جمع‌بندی راهبردی پایان می‌یابد.مبانی نظری روابط بین‌الملل و دیپلماسی شهری تحولات نظری در روابط بین‌الملل شهری مطالعه روابط بین‌الملل سنتاً بر مفاهیم دولت – ملت، قدرت سخت و دیپلماسی رسمی تمرکز دارد. با رشد فرآیند جهانی‌شدن، افول انحصار دیپلماسی در سطح ملی و ظهور بازیگران غیردولتی از جمله شهرها، مفاهیم جدیدی چون «دیپلماسی شهری»، «سیاست خارجی فروملی» و «پارادیپلماسی» به واژگان مطالعات روابط بین‌الملل افزوده شد. در دیپلماسی شهری، شهرها و شهرداری‌ها به عنوان کنشگران مستقل یا وابسته، در عرصه مذاکره با دیگر شهرها، عضویت فعال در شبکه‌های شهری، تبادل فناوری، فرهنگ و سرمایه، ایفای نقش می‌کنند و این امر به توسعه ظرفیت‌های اقتصادی، فرهنگی و حتی امنیتی شهرها می‌انجامد.
2. ابعاد و مؤلفه‌های کلیدی دیپلماسی شهری دیپلماسی شهری محورهای متعددی را در بر می‌گیرد که می‌توان به صورت جدول زیر دسته‌بندی نمود: بعد کلیدی توضیح اقتصادجذب سرمایه‌گذاری، ایجاد شغل، انتقال فناوری، برندینگ شهر، فرهنگ تبادلات فرهنگی، گردشگری، توسعه هویت شهری،توسعه شهری ارتقاء زیرساخت‌ها، پروژه‌های مشترک توسعه‌ای امنیت مشارکت در اقدامات صلح‌محور، تاب‌آوری شهری شبکه‌سازی عضویت در نهادهای بین‌المللی و شبکه‌های شهری نمایندگی حضور در سازمان‌های فراملی، پیگیری منافع شهری در سطح بین‌المللی به طور خاص، در مطالعات دیپلماسی شهری، رویکرد شبکه‌ای، چندسطحی بودن حکمرانی و تأکید بر انتقال دانش، توسعه پایدار و همگرایی با سیاست خارجی ملی از موضوعات محوری محسوب می‌شود
3. از منظر اقتصاد سیاسی، شهرهای بزرگ توانسته‌اند از طریق ابزارهای دیپلماسی شهری، به ویژه ایجاد برند شهری، رویدادهای بین‌المللی و پروژه‌های مشارکتی، سرمایه‌گذاران خارجی را جذب و جایگاه اقتصادی محلی خود را در فضای رقابتی جهانی ارتقا دهند .
4. چارچوب حقوقی و نهادی روابط بین‌الملل در شهرداری‌ها جایگاه حقوقی دیپلماسی شهری در ایران و بسیاری کشورها، شهرداری‌ها تابع نظام حقوقی ملی بوده و اختیارات دیپلماتیک آنها در چارچوب سیاست‌های کلان کشور و محدودیت‌های قانونی تعریف می‌شود. با این حال، در اسناد و دستورالعمل‌های مدیریت شهری، مجوزهایی برای انعقاد تفاهم‌نامه‌های خواهرخواندگی، عضویت در برخی نهادهای بین‌المللی، شرکت در شبکه‌های شهری و اجرای پروژه‌های مشترک وجود دارد. مهمترین چالش در این حوزه، نبود یک نظام جامع قانون‌گذاری اختصاصی برای دیپلماسی شهری است.
5. مطالعات اخیر نشان داده ساختار حقوقی و نهادی دیپلماسی شهری در ایران بیشتر به حوزه‌های فنی (مثل پروژه‌های عمرانی) و تفاهم‌نامه‌های خواهرخواندگی محدود شده و فاقد راهبردهای سازمانی و سیاستگذاری مشخص در سایر زمینه‌های روابط بین‌الملل شهری است. این وضعیت حکایت از ضرورت تدوین قوانین ویژه و ایجاد نهادهای تخصصی در سطح شهرداری‌ها دارد.
6. در سطح جهانی، برخی کشورها با اصلاح ساختار اداری، ایجاد معاونت‌های روابط بین‌الملل یا دفاتر مخصوص دیپلماسی شهری در شهرداری‌ها، استقلال عملی بیشتری را برای فعالیت‌های فراملی شهرها فراهم نموده‌اند این ساختارها امکان ایجاد سیاست‌های مشخص و برنامه‌های میان مدت و بلندمدت را تسهیل می‌کنند..
7. عناصر نهادی مؤثر در سیاستگذاری بین‌المللی شهرداری‌ها در شهرداری‌های پیشرفته، بخش روابط بین‌الملل یا دیپلماسی شهری معمولاً دارای ساختار تخصصی، شبکه‌های ارتباطی قوی با ذینفعان داخلی و خارجی (از جمله سفارت‌خانه‌ها، آژانس‌های سرمایه‌گذاری، بانک‌های توسعه‌ای، نهادهای مدنی و دانشگاه‌ها) و ظرفیت نیروی انسانی آموزش‌دیده در امور بین‌الملل، زبان خارجی و فنون مذاکره است. در ایران نیز تجربیات موفقی در بعضی شهرداری‌های کلانشهرها مانند تهران، اصفهان و تبریز برای ایجاد سازمان سرمایه‌گذاری و مشارکت‌های مردمی دیده می‌شود که می‌تواند پایه مدل‌های قابل تعمیم برای سایر شهرها باشد
8. مؤلفه‌های اقتصادی دیپلماسی شهری دیپلماسی اقتصادی و جایگاه آن در حکمرانی شهری دیپلماسی اقتصادی شهری، به معنای استفاده هوشمندانه از ابزارهای روابط بین‌الملل برای تحقق اهداف اقتصادی مانند جذب سرمایه، توسعه صادرات خدمات و محصولات شهری، تقویت اکوسیستم نوآوری، ارتقاء رتبه برند شهری و ایجاد زنجیره ارزش است. ابزارهای عملی آن عبارتند از برگزاری تورهای سرمایه‌گذاری، میزبانی نمایشگاه‌های بین‌المللی، نشست‌های مشترک با شرکت‌های فراملی، ایجاد بانک پروژه‌های سرمایه‌پذیر شهری، و مشارکت در سازمان‌ها و شبکه‌های تجارت شهری.نقش دیپلماسی شهری در ارتقاء سرمایه‌گذاری و توسعه اقتصادی دوجانبه است: شهرداری‌ها با معرفی فرصت‌ها، شفافیت و تسهیل فرایندهای اداری، دعوت مستقیم از سرمایه‌گذاران و برقراری تعامل فعال با بخش خصوصی می‌توانند پیشران تحول اقتصادی شوند. لازم است این اقدامات با ایجاد محیط کسب و کار رقابتی، ثبات مقررات و شفافیت حقوقی همراه شوند، چرا که در غیر این صورت، سرمایه‌گذاران خارجی و داخلی انگیزه مشارکت را از دست خواهندداد.
9. برای تحلیل عوامل کلیدی موفقیت اقتصادی دیپلماسی شهری عامل کلیدی توضیح و اثرگذاری در موفقیت جذب سرمایه و توسعه اقتصادی شهری شفافیت فرآیندها ، کاهش فساد، افزایش اعتماد سرمایه‌گذاران، تسهیل تصمیم‌گیری و جذب سرمایه یکپارچگی مدیریت پرهیز از موازی‌کاری و گردش اطلاعات، هماهنگی میان واحدها و شرکای ذینفع ثبات قانونی اطمینان بخشی، جلوگیری از ریسک سیاستی و محیط امن برای سرمایه‌گذاری مهارت ارتباطات بین‌فرهنگی رفع سوءتفاهم‌ها ، تسهیل مذاکرات، موفقیت در مذاکرات طولانی‌مدت ، بانک پروژه ، ارائه فهرست شفاف، آماده و قابل تحلیل از پروژه‌های سرمایه‌پذیر شهری حمایت عمومی مشارکت شهروندان، اعتمادسازی، حمایت اجتماعی از برنامه‌های توسعه‌ای در تجربه شهرهای موفق جهان، برگزاری رویدادهای بین‌المللی هدفمند (مانند بارسلون، دبی، شانگهای)، ایجاد پالایشگاه‌های سرمایه‌پذیری، و معرفی قابلیت‌های رقابتی شهرها باعث شده است که نه تنها سرمایه‌گذاری خارجی بلکه اشتغال، انتقال دانش و بهبود کیفیت زندگی شهروندان محقق شود.
بدین ترتیب، دیپلماسی شهری اگر بر ساختار حرفه‌ای و بستر نهادی مناسب بنا شود، یکی از قدرتمندترین ابزارهای تحول اقتصادی و ارتقاء سطح توسعه پایدار شهری خواهد بود.
10. راهبردهای جذب سرمایه‌گذاری خارجی:
در توسعه شهرداری‌ها ، اهمیت به سرمایه‌گذاری خارجی در توسعه شهری سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی عوامل یکی از مؤثرترین راهکارهای تأمین مالی پایدار هزینه‌های سنگین پروژه‌های شهری و توسعه زیرساخت‌هاست، به‌ویژه در شرایطی که منابع مالی عمومی شهرداری‌ها با محدودیت مواجه باشند. موفقیت در تامین این نوع سرمایه، مستلزم بهبود فضای کسب و کار، بازاریابی سازمان‌یافته فرصت‌های شهری و حضور فعال شهرداری‌ها در تعامل با مخاطبان بالقوه خارجی است
11. مطالعات موردی نمونه کلان‌شهر تبریز نشان می‌دهد که روند جهانی شدن، رقابت اقتصادی میان شهرها و ایجاد هویت جهانی برای هر شهر نقش مهمی در جذب ایفا می‌کند. نبود رویکرد نظری منسجم و ساختار، عملیاتی حرفه‌ای باعث کاهش قدرت رقابتی شهرهای ایران در مقایسه با رقبای منطقه‌ای شده است.
12. مدل فرایند جذب سرمایه در شهرداری‌هاطبق تحقیقات و مطالعات میدانی صورت‌گرفته:
مدل موفق جذب سرمایه در شهرداری‌ها مشتمل بر گام‌های ذیل است:
شناسایی تخصصی ظرفیت‌ها و فرصت‌های سرمایه‌گذاری شهری،طراحی و ارائه مشوق‌های واقع‌بینانه (تسهیلات قانونی، مالیاتی و عملیاتی)،اعتبارسنجی طرح‌های پیشنهادی و حمایت اجرایی قوی،ساختار‌سازی و چارچوب‌سازی فرایند جذب سرمایه،حمایت از نوآوری و روش‌های بازارمحور،تقویت مهارت‌های ارتباطی و بین‌فرهنگی مدیران شهری،ایجاد بانک اطلاعاتی پروژه‌های سرمایه‌پذیر شهری،اعمال مدیریت منابع انسانی الکترونیک و رهبری دیجیتال،نظارت مستمر و چندبعدی بر اجرای پروژه‌ها و حل مشکلات جاری،برندسازی و بازاریابی شهری هدفمند در سطح بین‌الملل.در ایران، سازمان سرمایه‌گذاری و مشارکت‌های مردمی شهرداری تهران نمونه‌ای از نهاد رسمی فعال در این راستا است که به صورت نظام‌مند فرصت‌های شش‌گانه سرمایه‌گذاری شامل حمل و نقل، شهرسازی، گردشگری، خدمات زیربنایی و پسماند، فرهنگی ـ ورزشی و فناوری را به سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی معرفی و فرایندهای اجرایی عقد قرارداد را تسهیل می‌نماید
13. جدول مقایسه‌ای تجربه موفق جذب سرمایه خارجی در شهرداری تهران سال 1403حجم سرمایه جذب‌شده (هزار میلیارد تومان) نوع پروژه‌هاتأثیر کلان حمل و نقل، هتل، مسکن، تفریحی رشد اشتغال، انتقال تکنولوژی و بهبود زیرساخت‌ها معاون مالی و اقتصاد شهرداری تهران اذعان داشته است که با اصلاح فرآیندها، تعیین تکلیف پروژه‌های قفل‌شده و توافق‌های جدید به ویژه با طرف چینی، زمینه جذب گسترده سرمایه‌گذار خارجی آماده شده و این دستاورد، پیش‌بینی آینده روشنی را برای توسعه پروژه‌های بزرگ شهری فراهم کرده است.ضرورت مدیریت و ارزیابی سرمایه‌گذاری خارجی جذب سرمایه خارجی چنانچه با مدیریت حرفه‌ای، نظارت پیشرفته و ارزیابی بازدهی همراه نباشد، نه تنها به رشد اقتصادی منجر نمی‌شود بلکه ممکن است آثار منفی چون وابستگی، ناکارآمدی و حتی هدررفت سرمایه را نیز به همراه داشته باشد. بنابراین لازم است شهرداری‌ها با استقرار نظام ارزیابی مستمر، اندازه‌گیری شاخص‌های عملکردی و پایش کیفیت پروژه‌ها، علاوه‌بر جذب سرمایه به بهره‌وری و پایداری پروژه‌ها توجه داشته باشند.
14. تجربه شهرهای پیشرو در دیپلماسی اقتصادی شهری (مطالعات موردی)مطالعات جهانی نشان می‌دهند که شهرهایی هم‌چون بارسلونا، دبی، شانگهای، نیویورک، لندن و توکیو با استفاده از دیپلماسی اقتصادی، توانسته‌اند به قطب‌های سرمایه‌گذاری، فناوری و تبادلات بین‌المللی در منطقه خود تبدیل شوند. این شهرها از ابزارهایی مانند نمایشگاه‌ها، شبکه‌سازی جهانی، تنوع بخشی به مدل‌های سرمایه‌گذاری و تشکیل برند شهری بهره جسته‌اند. تجربه بارسلونا، بارسلونا از دهه 1990 با راه‌اندازی نهاد دیپلماسی شهری، برگزاری رویدادهای بین‌المللی (مانند بازی‌های المپیک و کنگره جهانی موبایل)، ایجاد منطقه نوآوری و حمایت فعال از استارت‌آپ‌ها، به یکی از نمونه‌های موفق تبدیل شده است. نقش شهرداری در ایجاد اکوسیستم کسب‌وکار و تسهیل دسترسی به منابع بین‌المللی، مثال‌زدنی است. تجربه دبی ، دبی با سرمایه‌گذاری سنگین در زیرساخت، ایجاد مناطق آزاد اقتصادی، برندسازی بین‌المللی و حمایت از فعالیت‌های فرهنگی و گردشگری، خود را به مقصد سرمایه‌گذاران و شرکت‌های چندملیتی بدل کرده است. شهرداری دبی به صورت فعال نقشی فراتر از یک نهاد شهری ایفا و در تمامی مذاکرات اقتصادی و سیاسی منطقه حضور دارد، تجربه شانگهای ، شهرداری شانگهای با اجرای راهبرد جذب سرمایه خارجی هدفمند، تشکیل منطقه‌های ویژه اقتصادی، تسهیل فرایند سرمایه‌گذاری، همکاری با بانک‌های بین‌المللی و حضور در شبکه‌های شهری جهان، توانسته است اقتصاد خود را طی سه دهه از یک بندر منطقه‌ای به یکی از مراکز مهم اقتصادی و مالی آسیا ارتقا دهد
15. تأثیر روابط بین‌الملل بر توسعه زیرساخت‌های اقتصادی شهری نقش شبکه‌های شهری جهانی و روابط خواهرخواندگی توسعه روابط بین‌الملل، به صورت چشم‌گیری منجر به بهبود و ارتقـاء زیرساخت‌های اقتصادی شهر می‌شود. مدل خواهرخواندگی شهرها (Sister Cities) به عنوان مکانیزمی دوستانه و هدفمند برای تبادل تجربیات، اجرای پروژه‌های مشترک (مثل حمل‌ونقل، فناوری، گردشگری، مدیریت پسماند و فرهنگ) و تعامل در بحران‌ها مثال‌زدنی است در ایران، پیوندهای خواهرخواندگی کلانشهرهای تهران، اصفهان، تبریز، شیراز ، مشهد و بابلسر سبب شده است تا این شهرها از فرصت‌های متعدد سرمایه‌گذاری، گردشگری و انتقال دانش بهره‌مند شوند. مثلاً، خواهرخواندگی اصفهان با سن‌پترزبورگ، شیان و فلورانس، و تهران با سئول و پاریس، عامل مهمی در رشد و گسترش روابط اقتصادی و فرهنگی شهرها بوده است همچنن پیمان خواهر خواندگی بابلسر با (شهر گائتا در جنوب ایتالیا)
16.برخی از خواهرخوانده‌های مهم شهرهای ایران (شهرخواهرخوانده‌های مهم منتخب ) (تهران سئول، پاریس، مسکو، بی‌شکک، پکن، استانبول، بوداپست، کابل) ( اصفهان سن‌پترزبورگ، بارسلون، فلورانس،کوالالامپور،شیان) (تبریزاستانبول، باکو، وین، ووهان، قازان، کربلا) (شیراز وایمار، پچ، نیکوزیا، دوسان، دوشنبه ) (مشهد نجف، کوالالامپور، لاهور، ارومچی، کراچی ) تبادل فناوری حمل‌ونقل، تبادل هیأت‌های اقتصادی، برگزاری رویدادهای مشترک و همکاری علمی – گردشگری در بستر این روابط انجام گرفته و قادر است به ظرفیت‌های داخلی هر دو شهر بی افزاید
17. عضویت در شبکه‌های بین‌المللی شهرها عضویت فعال شهرها در سازمان‌هایی چون متروپلیس،
اتحادی هایی مانند نظیر شهرهای جهانی و عضویت در ابتکارات جهانی حامل فرصت‌های ویژه‌ای برای دسترسی به بازارهای جدید، تبادل فناوری، اخذ مشاوره‌های تخصصی و جذب منابع توسعه‌ای است
17. سیاستگذاری شهری و هماهنگی با سیاست خارجی ملی دیپلماسی شهری در بستر سیاست خارجی کشورهارابطه شهرداری‌ها و دولت‌های ملی در سطح
دیپلماسی شهری دوسویه، اما اغلب نامتقارن است. در بسیاری از کشورها، سیاست‌های خارجی ملی بر سیاستگذاری شهری سایه دارد و میزان اختیار شهرداری‌ها در برقراری روابط فراملی با دستورالعمل‌ها و خط‌مشی‌های وزارت امور خارجه همسویی دارد. همزمان، شهرداری‌های پیشرو نقش مکمل، تسهیل‌کننده و تقویت‌کننده قدرت نرم کشورها را ایفا می‌کنند.در ایران، سیاست خارجی با مرکزیت اصول ایدئولوژیک، برتری منافع و دغدغه‌های امنیتی، خط‌مشی شهرداری‌ها در حوزه روابط بین‌الملل را تا حد زیادی مقید ساخته است. با این وجود، شواهد پژوهشی بیانگر آن است که در دوران دولت‌های معتدل‌تر، پیوندهای خواهرخواندگی کلانشهرها و مشارکت در شبکه‌های جهانی افزایش یافته و زمانی که سیاست خارجی جنبه پررنگ امنیتی و تقابلی یافته، تعاملات شهرها کاهش یافته است
18. بررسی نقاط قوت و ضعف سیاست گذاری شهری ایران در حوزه روابط بین‌الملل قوت‌ها ضعف‌ها برخورداری از ظرفیت فرهنگی، تاریخی و نمادین قابل توجه فقدان نظام حقوقی جامع و مشخص؛ وابستگی شدید به سیاست خارجی ملی وجود کارشناسان، دانشگاه‌ها و نهادهای تخصصی کمبود آموزش تخصصی رهبران شهری و ضعف ساختارهای تخصصی روابط بین‌الملل تجربه موفق در ارتباط با برخی شهرهای اسلامی و پیرامونی نبود نهاد دائمی و حرفه‌ای روابط بین‌الملل در ساختار شهرداری‌ها توانمندی در استفاده از هویت تمدنی و تاریخی نبود بانک پروژه‌های سرمایه‌پذیر بین‌المللی و ناآشنا بودن با الگوهای به‌روز جذب روش‌های سنجش و ارزیابی تأثیر دیپلماسی شهری بر جذب سرمایه شاخص‌های ارزیابی کلیدی دیپلماسی اقتصادی شهرداری بر اساس مطالعات مفهومی و تجربی، ارزیابی موفقیت دیپلماسی شهری در جذب سرمایه نیازمند تعریف شاخص‌های کمی و کیفی است. نمونه‌هایی از شاخص‌های رایج عبارتند از: حجم کل سرمایه‌گذاری خارجی جذب شده در بازه زمانی معین؛تعداد پروژه‌های خارجی یا بین‌المللی به ثمرنشسته؛سطح حضور و عضویت در شبکه‌های جهانی شهرها؛افزایش تبادلات تجاری و صادرات خدمات شهری؛ارتقاء شاخص‌های کیفیت زندگی، اشتغال و درآمد سرانه شهری؛ارتقاء رتبه برند شهری؛رضایت‌سنجی شهروندان و سرمایه‌گذاران از عملکرد شهرداری.مدل ارزیابی تجربی در پژوهش‌های میدانی (مانند بررسی شهرداری تهران)، بهره‌گیری از پرسش‌نامه و نرم‌افزار در سنجش شاخص‌های انزوای ژئوپلیتیکی، توان مدیریت شهری و وزن ژئوپلیتیکی کشور به عنوان عوامل مؤثر بر دیپلماسی شهری، توصیه شده است. این مدل‌ها به شهرداری‌ها امکان تحلیل SWOT، شناسایی نقاط ضعف و تدوین استراتژی مناسب جذب سرمایه را می‌دهد
منابع معتبر فارسی و بین‌المللی در حوزه دیپلماسی شهری و روابط بین‌الملل محلی بر اساس فراتحلیل جامع مقالات فارسی دهه اخیر، تعدادی از مهمترین آثار، مقالات و کتاب‌ها در حوزه دیپلماسی شهری و تعاملات بین‌الملل محلی شناسایی شده‌اند. این منابع مشتمل بر مطالعات نظری، پژوهش‌های موردی، مدل‌سازی و تحلیل سیاستگذاری‌اند:کتاب «دیپلماسی شهری» نوشته محمدرضا دهشیری و مصطفی خرمی (نشر وزارت امور خارجه) نخستین اثر جامع اختصاصی در این حوزه با رویکرد ایرانی است و نگاه نوین به دیپلماسی شهری و تهدیدها و فرصت‌های ارتباطات بین‌الملل شهرداری‌ها دارد ، مقاله تحلیلی «تجزیه و تحلیل جایگاه دیپلماسی شهری در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران» به بررسی مبانی نظری سیاست خارجی و ارتباط آن با دیپلماسی شهری در نمونه ایران پرداخته است.مجموعه آثار پژوهشی منصوره اسکندران، محمد جواد رنجکش و مرتضی قورچی با رویکرد تحلیل تطبیقی شهرهای جهانی و شبکه‌سازی شهری منتشر شده‌اند، ترجمه کتاب‌ها و مقالات کلاسیک انگلیسی از جمله آثاری با محوریت «شهرهای جهانی، حکمرانی و دیپلماسی»، «سیاست خارجی و نقش بازیگران فروملی» مرجع ممتاز تدوین سیاستگذاری و برنامه‌ریزی در شهرداری‌های پیشرو به‌شمار می‌روند،
این ساختار می‌تواند در بخش‌های مختلف مورد تطبیق و بسط قرار گیرد:مقدمه و ضرورت پژوهش: بیان فضای مفهومی، اهمیت و اهداف، پرسش کلیدی مبانی نظری و چارچوب مفهومی: شرح تحولات نظری و مدل‌سازی موضوع ظرفیت‌ها و چالش‌های حقوقی و نهادی ، بررسی بستر حقوقی داخل و تجارب بین‌المللی دیپلماسی اقتصادی شهری: ابزارها، فرصت‌ها و چالش‌هاراهبردهای عملی عملیاتی جذب سرمایه‌گذاری شهری مطالعات تطبیقی و موردی شهرهای بین‌المللی و ایران تأثیر روابط بین‌الملل بر زیرساخت‌های اقتصادی و شبکه‌های شهری سیاستگذاری شهری و انطباق با سیاست خارجی ملی روش‌های سنجش و ارزیابی موفقیت دیپلماسی شهری جمع‌بندی، نتیجه‌گیری و ارائه پیشنهادات سیاستی فهرست نمایه‌ای آثار علمی و ارجاع‌های درون‌متنی جمع‌بندی و نتیجه‌گیری طنین پرشتاب جهانی‌شدن، تحول ماهیت شهرها، تنوع نقش‌آفرینان در مناسبات بین‌الملل و قدرت بی‌سابقه ابزارهای نرم مانند هویت شهری، دیپلماسی عمومی، برندینگ و شبکه‌سازی وجهه نوینی به مدیریت شهری و سیاستگذاری اقتصادی شهری بخشیده است. شهرداری‌ها در مقام کنشگر اصلی توسعه محلی با بهره‌گیری هوشمندانه از ظرفیت‌های روابط بین‌الملل و بر پایه الگوهای موفق دنیا نه تنها می‌توانند مزیت نسبی شهر خود را تثبیت کنند، بلکه با جذب سرمایه، ارتقاء کیفیت زندگی، توسعه زیرساخت‌ها و فعال ساختن دیپلماسی اقتصادی شهری، مشارکتی کارآمد با بخش خصوصی، دانشگاه‌ها، نهادهای مدنی و شبکه‌های شهری جهانی برقرار نموده و نقش‌آفرین مثبت در توسعه پایدار ملی – فراملی شوند برای تحقق این چشم‌انداز، شهرداری‌های ایران نیازمند اصلاح ساختار حقوقی، آموزش تخصصی نیروی انسانی، ایجاد کمیته‌های دائمی دیپلماسی شهری، شفافیت نهادی، پیشبرد برنامه‌های بازاریابی شهری و تنوع‌بخشی به منابع مالی و سرمایه‌گذاری، هماهنگی مثبت با سیاست خارجی ملی و پایش مستمر دستاوردها هستند.
مطالعات موردی نشان داده مشارکت معنادار شهرداری‌ها در روابط بین‌الملل، در کنار اعتمادسازی داخلی، نقش بسزایی در رونق صعودی سرمایه‌گذاری، تاب‌آوری شهری و تقویت موقعیت رقابتی شهرها داشته است.در پایان تأکید می‌گردد که تولید دانش بومی، بهره‌گیری هدفمند از تجارب موفق، تدوین الگوهای ساختاری و آموزشی متناسب و تحول‌گرایی در حکمرانی شهری شرط موفقیت پیوسته در عرصه دیپلماسی شهری و توسعه اقتصادی .پایدار خواهد بود.
پایگاه خبری فجرشمال
محقق و گردآورنده: بردیا توکلی
کارشناس ارشد سرمایه گذاری
کارشناس ارشد مدیریت بازرگانی بین‌الملل
پایان پیام
چهارشنبه ۲۶ شهريور ۱۴۰۴ - ۱۸:۴۱:۱۰
۱۸ بازدید
فجر شمال